81 ili kapsayan ve yapay zeka destekli Yapı Deprem Risk Analiz sistemi, hasarlı binalar ve binaların durumu hakkında güncel bilgiler vermek amacıyla kurulan bir sistemdir. Yapı Denetim ve Deprem Mühendisleri Derneği, sistem hakkında BAOB Toplantı Salonu'nda bilgilendirmelerde bulundu.
"Kaderin Dışına Çıkıldığını Size İspatlayacağız"
YDDMD Bursa Şube Başkanı Serkan Işık, "Coğrafya kaderdir dediler fakat kaderin dışına çıkıldığını bugün size ispat edeceğiz. Fay hatları etrafındaki yapılar olası depremde risk altında kalıyor. Bu durumda Marmara bölgesi büyük risk taşıyor, nüfusun yüzde 30'u bu bölgede yaşıyor. Coğrafya bir kaderdir ve biz bu kaderi insanlar bilinçlendikçe, talep ettikçe değiştireceğiz" açıklamalarıyla sözlerine başladı.
"Deprem Uyumuyor"
Işık, "İnsanlar uyuyor, doğa uyuyor fakat deprem uyumuyor. Biz yaşanan felaketlerde dramı gördük, çaresizliği gördük, kızı göçük altında elini tutmuş baba bizim vicdanımızda hep yara kaldı. Bunların kader olmaması gerekiyor. Bir ülkeyi kaderine terk etmektense elimizden ne geliyorsa yapmakla yükümlüyüz. Kimisi işsiz, kimisi barındığı evden evsiz kalmamak şartıyla korktu ve bunları yapmadı" ifadelerini kullandı.
"81 İlde Yapılan Çalışmalarla Sistem Doğruluğu %91,4 Olarak Tespit Edildi"
Işık, 6 Şubat depreminde saha çalışmalarını sürdürdüğünü belirterek, "Kendimize binaların neden hasar gördüğünü, neden yıkıldığına dair raporlar çıkardık. Pek çok akademisyenle bir algoritma oluşturduk. Bir yıl öncesine kadar algoritma tamamlanmıştı ancak herkes teknik insan değil, teknik terimleri bilemezler. 1 yıllık çalışmada okuma yazma bilen her insanın cevaplayabileceği ve karşılığın gelmesi için bir çalışma sürdürüldü. Biz bu testi 21 ilde deneme yaptık, 635 yapı tespit ettik. Sistemin kullanımını akademisyenlere verdik. Sistemin doğruluğu %91,4 olarak teyit edildi. 81 ilde 18 bin inşaat mühendisi ve mimar bulunan yapı içerisinde bunları çözdük" şeklinde konuştu.
"Binaların Yapılış Tarihi Baz Alınarak Son Yönetmeliğe Göre Analizi Yapılıyor"
Işık, "Bu sistemin içerisinde 5 kat, bodrum dahil 6 kat girdik. Soruların içerisinde balkonlar çıkmalı mı, otopark var mı bina eğimli mi gibi onlarca soru var. Mesela bina 2007 yılından önceki bir yönetmeliğe tabi bir yapı. Yapılarınızın yapıldığı tarihi sisteme girince o tarihi baz alıyor. Kolon kesiminden dolayı yıkılan bina, taşıyıcı sisteme zarar veren yapılardan bahsediyoruz. Modellemelerden sonra adresi giriyorsunuz, sistem MTA'nın diri fay haritasına bağlıyor. Bir çember çiziliyor, adresinizi girdiğiniz noktanın olduğu yerde etrafınızda oluşacak depremin noktaları tespit edilip analiz ediliyor. Binanız 2007'den önce yapıldıysa 2018 yönetmeliğine göre analizi tamamlıyor. Binaya dokunmadan bu performansı yapıyoruz. Müteahhit gelmiştir mesela binadan çalmıştır. Bize vatandaş doğru veriyi aktarırsa %91,4 sonuca ulaşır" dedi.
"Kentsel ve Yerinde Dönüşümün Önü Açılacak"
Sistemin binalar konusunda vatandaşların merakını gidereceğinin altını çizen Işık, "Kentsel dönüşümün önü açılacak. Çünkü insanlar bina sağlam diye düşünüyor. Bütün sistemi değerlendirdiğimiz zaman kafadaki soru işaretleri bu sistemle giderilecek. Kamuya ayak direten insanlar yapının son durumunu görünce bununla ilgili adım atmak zorunda kalacaklar. Gerçek anlamda kullanıcılara ulaşırsa ister kentsel ister yerinde dönüşüm. Yerine göre yapısal yerine göre kentsel dönüşüm yapılacak. Yerinde dönüşebilir yerler de oluşacak. Yeni imar ve yeşil alanların betonlaşmasının önü kapanacak. Biz 1 Şubat 00:00 itibarıyla bunu kullanmaya başlayacağız" açıklamalarında bulundu.
"Her Yapı Depreme Dayanmaz Diye Bir Şey Yok"
Sistemi BAOB Binası'nda denediklerini açıklayan Işık, "BAOB binası, 99 yönetmeliğiyle yapıldı. Ancak akademik odalar olduğu için daha güvenli ve sağlıklı bir şekilde yapılmış. Bu binada %36 risk çıktı. Gerçek anlamda depremsellikte düşük bir seviye. Her yapı depreme dayanmaz diye bir şey yoktur. 98 yılında yapılır mesela ama 2018 yönetmeliğinden daha fazla dayanıklılığa sahiptir. Kişiler 24 dakika içerisinde bu sayfaya üye olduklarında raporlar onlara iletilecek" ifadelerine yer verdi.
"Sistem 7/24 Uzmanlar Tarafından Denetleniyor"
Işık, "En sonda 'yapınızla ilgili bir açıklamanız var mı' soru ibaresi var. Düşük, orta ve yüksek riskli alanlara karar verenler bizlerdik, bilgisayarlarımıza işledik. Olur da orada ekstra açıklama gelirse analizci oluyor, o sistemin raporlaşmasını yapıyor. Bu sistem kendi içerisinde 7/24 uzmanlar tarafından denetleniyor. Her rapor denetleniyor ve denetlenmeye devam edilecek" şeklinde konuştu.
Yapı Deprem Risk Analiz Ücretlendirmesi Nasıl Yapılıyor?
Işık, sistemin ücretlendirilmesi hakkında yaptığı bilgilendirmede, "Sistem girişi bağımsız bölüm değil, kat adedi üzerine çalışmaktadır. Sistem girişi sorgu bedeli kat başı 450 TL ile ücretlendirilir. Örneğin 2 kat çarpı 450 TL eşittir 900 TL. Verilerin kişi beyanına esas çalışıyor. Bu sistem, ilkokul mezunu insanın dahi binasında gördüğünü cevaplayabileceği şekilde minimal düzeyde bir sistemdir" dedi.
