Türkiye’de temel gıda maddelerinden yumurtanın fiyatı son aylarda adeta kontrol edilemez bir yükseliş trendine girdi. Aralık 2024’te 100-120 lira arasında satılan 30’lu yumurta kolisi, bugün market raflarında ortalama 250 liraya ulaşmış durumda. Bazı bölgelerde 170-180 liraya bulunabilirken, büyük şehirlerde ve zincir marketlerde fiyatlar 310 liraya kadar çıkıyor. Organik yumurtalar ise 400 lirayı aşarak cep yakıyor. Peki, bu artışın ardında neler yatıyor?
İHRACAT TALEBİ FİYATLARI PATLATTI
Sektör temsilcileri, yumurta üretiminde bir sorun olmadığını ancak iç piyasa ile ihracat arasındaki dengesizliğin fiyatları uçurduğunu belirtiyor. Özellikle ABD’de kuş gribi vakaları sonrası üretim durunca, Türkiye yumurta ihracatında önemli bir merkez haline geldi. Brezilya ve Güney Kore’nin de devreye girmesiyle Türkiye, 15 bin tonluk yumurta ihracatı için anlaşmalar yaptı. Ancak bu durum, iç piyasada arzı daraltarak fiyatların yükselmesine neden oldu.
Hükümet, ihracatı frenlemek için ABD’ye satılan yumurtalarda önce 50 cent, ardından 1,5 dolar fon kesintisi uyguladı. Kesintiler ihracatı bir miktar yavaşlatsa da ABD’nin talebi azalmadı. Afyonkarahisarlı üretici Ramazan Öztürk, “ABD fiyatlara bakmadan alıyor çünkü kendi ülkelerinde yumurta bulamıyorlar. Kışın verim düşüşü ve Ramazan talebi de eklenince fiyatlar kaçınılmaz olarak arttı” diyor.
ÜRETİCİ DIŞ PAZARI TERCİH EDİYOR
Konya’dan üretici Gökhan Kırman ise iç piyasa ile ihracat arasındaki farka dikkat çekiyor: “Yurt dışına sattığımızda peşin para alıyoruz, iade derdi yok. İçeride ise ödemeler 3-4 ay gecikiyor, üstüne bir de iade riski var. Üretici doğal olarak ihracatı seçiyor.” Bu durum, iç piyasada yumurta arzını daha da kısıtlıyor.
MARKET FİYATLARI ARACILARIN ESERİ Mİ?
İstanbul halinde esnaf Remzi Saygın, fiyat farkının market zincirlerinden kaynaklandığını savunuyor: “Üreticiden tanesi 3 liraya çıkan yumurta, markette 9 lira oluyor. Bu fark ne üreticiye ne de tüketiciye yarıyor; aracıların cebine gidiyor. Fırsatçılık var. Limon ihracatında olduğu gibi yumurta için de kısıtlama düşünülmeli.”
YUMURTA KRİZİ ÇÖZÜM BEKLİYOR
Kış aylarındaki verim düşüşü, Ramazan’da artan tüketim ve ihracat talebi derken, yumurta fiyatları vatandaşın bütçesini zorlamaya devam ediyor.
