İşte Asım Güzelbey’in Estonya ile ilgili gözlemleri:
Estonya da insanların yaşam standartları genel olarak , orta ve ortanın üstündedir. Tabii Finlandiya da daha da iyidir. Yoksul insanlara rastlamak çok nadirdir. Alkol veya narkotik madde ya da kumar gibi bağımlılığı olmayan biri , kimseye muhtaç olmadan hayatını sürdürebilir. Burada, lüks de yoktur, açlıkta … Çünkü burada işsizlik diye bişey yoktur . Herkesin , iyi kötü bir işi vardır . Kadınların da mutlak bir işi vardır Burada, Toplu taşıma araçları ücretsizdir . Ancak otopark ücreti yüksektir . İnsanların arabalarını evde bırakıp işlerine toplu taşıma; otobüs veya tramvay ile gitmesi teşvik edilir Böylelikle, Estonya Devleti yakıt tasarrufu ve karbon ayak izini azaltmayı hedeflemiştir.
DOĞALGAZ YOK
Yıllar önce doğalgaz da dışa bağlı olma endişesi ile sadece kamu binaları ve toplu konutlar dışında, villalara doğal gaz bağlamama kararı almaları da ilginçtir. Burada rüşvet, hatır gönül , partili , bizden vs diye bir kavram da yoktur . Buraya ilk geldiğim yıllarda idi . Başbakanları ‘ Ben aldığım maaşla geçinemiyorum “ diye istifa ettiğini duyduğum da çok şaşırmıştım . Şimdi ki Başbakan Bayan Kaja Kallas ise tam bir halk adamı. Putin ile kavga etmezden önce tek başına sahil de yürüyüş yaparken görülürmüş. Tabii şimdi zor. Çünkü iyi bir Putin muhalifi
Demokrasinin üst düzeyde olduğu bu ülke de , insanlarda oldukça tutumludur, ne gıdalar ne de eşyalar mümkün olduğunca israf edilmez. Çok gerekli olmadıkça bir şey satın alınmaz. Gardroplarında , sayısız gömlek veya ayakkabı göremezsiniz .
PAZAR SERPME KAHVALTI ADETLERİ YOK
Hele pazar günleri serpme kahvaltı diye bir adet yoktur. Çünkü, pazar evde çalışma günüdür . Genelde, Estonya da kadınlar da bir işte çalışır. O nedenle pazarı temizlik çamaşır vs gibi ev işlerine ayırır
Eve temizlikçi gelmez ve evde yardımcı bayan diye bir kavram yoktur. Herkes kendi evinin temizliğini , çamaşır ve ütü işlerini yapar… Erkekler ise, bahçe işleri , evin diğer işleri ve araba işleri temizliği tamiri vs ile uğraşır Bir şeye ihtiyaç kalmamışsa, ya ihtiyaç duyabilecek birine veya sosyal yardım mağazalarına verilir ya da internetten satılır
KIYAFETLER İKİNCİ ELDEN
Mesela çocukları olan bir aile ne kadar varlıklı da olsa ; ikinci elden kıyafet alır. Bir yıl sonra küçülenleri satar ve yeniden ikinci el kıyafet alır. Bazen bir şey almayacak olsa bile bit pazarında dolaşmaktan hoşlanır.
Benim de en keyif aldığım yer, Baltjaam’da ki, Larissa hanımın antika mağarasıdır . Bu arada Estonya da Baltijaanm, Keskturg ve Pavli 6 da , çok uygun fiyata kıyafet ev ve mutfak eşyası veya antika bişeyler alabilirsiniz Sevgili dostum Prof Aydın Yücetürk geldiğinde kendisine aldığımız , antika Hohner Akardiyonun hikayesini hiç unutmuyorum Estonya da ayın son günü bazı 2. El mağazalarında “Ne alırsan 1 €”
Kampanyasına da denk gelebilirseniz , oldukça şanslısınız demektir . Ör: 1 € ya çok değişik şeylere sahip olabilirsiniz 2. el mağazalarında sadece kullanılmış eşyalar satılmaz . Belli belirsiz defolu veya geçen yıl üretilmiş bir ürünü de alabilirsiniz . 2. El mağazalardan giyinmek, buralarda hiçte gocunulacak bir şey değildir. Aksine sizin sınırsızca tüketim çılgınlığından imtina edecek entellektüel seviyede olduğunuzu ve alçak gönüllülüğünüzü ortaya koyar.
Burada gösterişli arabalar ve gösteriş düşkünlüğü yadırganır.
Bunların sonradan görme belki de Oligark olduğunu düşünürler
Belki de soğuk iklim yüzünden gösterişli giyinen birine pek rastlamazsınız. İnsanlar iklime uygun ve rahat şeyler giyerler. Mesela yazın terlikle gezen insanları görebilirsiniz de, kimse sizi yadırgamaz, ayıplamaz.
Estonlar eski kıyafetleri, ev veya mutfak eşyalarını kullanmak istemiyorlarsa, onları çöpe atmaz. “ Solebrate “ isimli sosyal yardım kuruluşlarına götürüp verirler. Kıyafetler , ev eşyaları, mobilyalar vs orada temizlenir , elden geçirilir hijyenik bir şekilde ; uygun fiyata ihtiyaç sahibine satılır . Geliri de yine yardıma ihtiyacı olanlara verilir
Eğer buraya bırakılan eşyalar kullanılamayacak kadar eskimişse de geri dönüşüme gönderilir.
Doğaya atıp kirletmek yerine ; yeniden bir ihtiyacı karşılayabilecek bir şeye dönüşebilsin diye düşünülür
Kimin ne giyeceğine ve de ne diyeceğine takılmayıp , üzerinde yaşadığımız gezegene saygı duyarak yaşayalım.
Ne kadar az satın alıyorsak o kadar olgunuz. Ne kadar az çöp atıyorsak o kadar olgunuz. Emek verilerek üretilmiş her şey değerlidir.
1 lira değer biçilse bile o bir lira değerlidir.
Tartu Üniversitesi Avrupa’nın en eski Üniversitelerinden birisidir ve iyi bir Üniversitedir . Bu yıl oranın Tıp Fakültesinden mezun olan Efe ve Ege isimli İzmirli iki zarif kardeşimiz, hemen Finlandiya’dan iş buldu.
Çünkü buranın eğitim seviyesi de çok iyi . PİSA kriterlerine göre Finlandiya dan sonra, Avrupa 2. si
Bu arada Talltech yani Tallinn Teknik Üniversitesi de Avrupa da söz sahibi Üniversitelerden birisidir. Ne olduğu belli olmayan Balkanlar’da ki Üniversiteler yerine, gençlerimize bu iki Üniviversiteyi; hem lisans hemde lisansüstü konularda incelemelerini öneririm. Estonya’nın Bilgisayar teknolojileri konusunda ki dünya da başarısı da, gıpta ile izlenmektedir , Sonuç olarak , huzur güvenlik yarın ne olacak endişesi olmayan bir Ülkedir Estonya. Resimde ki sosyal dernek mensubu emekli birisi gönüllü olarak, boş zamanlarında şehrin temizliğine katkı sağlıyor
