Genç Girişimcilere Sağlanan Destekler Artırılmalı

Yeni işe başlayan mükellefleri ülkemizde ağır bir vergi yükü ve sosyal güvenlik primleri karşılamaktadır. Bu nedenle girişimcilerin özellikle de genç girişimcilerin ticari hayata girmekte zorlandıkları görülmektedir. İşsizliğin azaltılması, genç girişimcilerin ticari hayata girdiklerinde zorlanmaması ve ekonomik hayattaki etkinliklerinin artırılması amacıyla kanunlarda yapılan düzenlemeler ile belirli şartlar altında genç girişimcilere destekler sağlanmaktadır. Ancak sağlanan bu destekler günümüz ekonomik koşullarında yeterli kalmamaktadır.

TÜİK verilerine göre Şubat/2019 işsizlik rakamlarına bir bakalım;

Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 yılı Şubat döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 376 bin kişi artarak 4 milyon 730 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 4,1 puanlık artış ile %14,7 seviyesinde gerçekleşti. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 7,1 puanlık artış ile %26,1 olurken, 15-64 yaş grubunda bu oran 4,1 puanlık artış ile %15,0 olarak gerçekleşti.

Burada özellikle dikkat edilmesi gereken husus, genç nüfustaki (15-24 yaş) işsizlik oranının bir önceki yılın aynı dönemine göre 7,1 puanlık artış yaşanarak %26,1’e ulaşmasıdır. Görüldüğü üzere, genç nüfustaki işsizlik artış oranı, genel işsizlik oranı artışının çok üzerindedir.

Genel işsizlik oranının düşürülmesi ile ilgili alınacak tedbirlerin yanı sıra, genç nüfusun işsizlik oranının düşürülmesi konusunda ilave tedbirlerin alınması gerekliliği zorunluluk arz etmektedir.

Gelir Vergisi İstisnası;

Genç girişimciler için Gelir Vergisi Kanununda 2016 yılında yapılan bir düzenleme ile vergi yükünün hafifletilmesi amaçlanmıştır. Bu düzenleme ile;

29 yaşını doldurmamış girişimciler, üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri gelirin 75.000 TL’si için vergi ödemeyecek, bu miktarı aşan kazançlar için vergi ödeyecektir. Bu istisnadan faydalanma süresi toplamda 3 yıldır. İlk defa mükellef olunması ve 29 yaşın altında bulunulması gerekmektedir. Bu istisnadan yararlanılabilmesi için kanunun aradığı şartlar aşağıda sayılmıştır;

- Öncelikle ticari, zirai veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmiş olması gerekmektedir. Yani kendi adınıza ilk defa işletme kurmuş olmanız gerekiyor. Mevcut işletmemi kapatayım sonra yeniden açarım derseniz de bu istisnadan faydalanamazsınız.

- İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması gerekmektedir. İşe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde bağlı bulunulan vergi dairesine işe başlama bildiriminde bulunulması zorunludur. Bu süreyi kaçıranlar istisnadan faydalanamazlar.

- Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare ediliyor olması gerekmektedir.

- Anonim veya limited şirket gibi tüzel kişilik olarak değil, bizzat gerçek kişi olarak vergi mükellefi olunması gerekmektedir. Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle de bu istisnadan yararlanıla bilinir.

Ancak faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması gerekmektedir. Yani iki kişinin adi ortaklık şeklinde bir şirket kurup bu indirimden yararlanabilmesi için her ikisinin de genç girişimci şartlarını taşıması gerekmektedir.

- Eğer bir işletme veya mesleki faaliyeti devralınmak suretiyle bu istisnadan yararlanmak isteniyorsa, devralınan işletme veya mesleki faaliyetinin sahibi ile akrabalık bağının (eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımları) olmaması gerekmektedir.

Yani istisna şartlarını taşıyan bir genç girişimci, babasına ait bir iş yerini devralıyorsa babası 1.derece akrabası olması nedeniyle genç girişimci devir aldığı iş yeri için istisnadan faydalanamayacaktır.

Sosyal Güvenlik Primi Desteği;

Genç girişimcilere uygulanan kazanç istisnasına ek olarak 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırması ile Bazı Kanunlarda Değişik Yapılmasına İlişkin Kanun ile bu mükelleflere sosyal güvenlik prim avantajı da sağlanmıştır.

Bu istisnadan da faydalanmak isteyen mükelleflerin aşağıda yer alan şartları sağlaması gerekmektedir;

- Gelir Vergisi Kanunu kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, Bağ-Kur kapsamında 01/06/2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazinece karşılanacaktır.

- Ticari kazanç veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle ilk defa mükellefiyet açılmış olması gerekmektedir. Yani mevcut işletmeyi kapatıp yeniden bir işletme açılması halinde bu destekten yararlanma imkanı bulunmamaktadır.

- Açılacak olan mükellefiyetlerde anonim veya limited şirket gibi tüzel kişi ortakları bu avantajdan faydalanamazken, adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle bu destekten yararlanabilecektir. Ancak adi ortaklık ve şahıs şirketlerinde, ortaklardan sadece birisi bu destekten faydalanabilir.

- Kendi işinin başında bulunulmalı, başka bir deyişle bu işin gerektirdiği konularda fikri ve bedeni bir mesai sarf etmeli veya işin bizzat sevk ve idare ediyor olması gerekmektedir.

- Düzenli olarak primini ödeyen mükelleflere %5 indirim uygulanmakta olup 882,65 TL’lik Bağ-Kur primi bu indirim sonrası Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 754,73 TL tutarında tahsil edilecektir. Yani mükellef adına Hazine’den Sosyal Güvenlik Kurumu’na 754,73 TL yatırılacaktır.

Genç girişimci niteliğine haiz mükellefler bu avantajdan 1 yıl boyunca faydalanabilecek toplamda 9.056,76 TL prim tutarı mükellef adına Sosyal Güvenlik Kurumuna, Hazinece ödenecektir.

Genç girişimcilere sağlanan kazanç istisnası ve prim avantajları incelendiğinde benzerlikler kadar farklılıklarında olduğu görülmektedir.

Genç girişimcilere uygulanan kazanç istisnası 3 yıl geçerliyken, Hazinece karşılanacak prim tutarı 1 yılla sınırlı tutulmuştur. Prim avantajının da gelir vergisinde olduğu gibi 3 yıl süreyle uygulanması daha yerinde olacaktır.

Genç girişimcilere uygulanacak kazanç istisnasında adi ortaklıklar ve şahıs şirketi ortaklıklarında tüm ortaklar ayrı ayrı faydalanabilirken, Hazinece karşılanacak sigorta prim tutarından sadece bir ortak faydalanabilmektedir. Prim avantajından da gelir vergisinde olduğu gibi tüm ortakların yararlanması genç girişimcileri destekleyecektir.

Görüldüğü üzere genç girişimci niteliğine haiz mükelleflere sağlanan prim avantajı, kazanç istisnasına göre daha sınırlı tutulmuştur.

Genç girişimcilere sağlanan bu teşvikler mükelleflerin üzerindeki maddi külfeti azaltmakta ve işlerini daha kolay yönetebilme ve düzene sokma imkanı verebilmektedir. Ayrıca genç girişimcilere kendi işlerini kurmalarını özendirerek iş gücüne katılımını kolaylaştırmaktadır. Böylece hem işsizliğin azaltılması hem de ülke ekonomisine katkı sağlanması için genç girişimcilerden destek alınmış olacaktır.

Ancak sağlanan bu destekler son derece sınırlı kalmaktadır. Öncelikle bağkur primleri ile sağlanan avantajların kapsamının da gelir vergisi kanununda belirtilen şekilde genişletilmesi gerekmektedir.

Vergi alınmayarak ya da prim tahsilatı yapılmayarak devletin gelir kaybına uğradığını düşünebilirsiniz. Ancak genç nüfusa sahip olan ülkemizde, gençlerin üretimin içine çekilmesinin yaratacağı çarpan etkisi ile ekonomiye çok daha fazla katkı sağlanacağının unutulmaması gerekir.