2018 yılının sonunda yapılan bir düzenleme ile “Geri Kazanım Katılım Payı” hayatımıza girdi. İlk yapılan düzenleme ile sadece plastik poşetler için geri kazanım katılım payının beyan ve tahsiline ilişkin usul ve esaslar belirlenmişti.
Kaynakların verimli kullanımı ve plastik poşetlerden kaynaklanan çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla plastik poşetler satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye geçen yıldan buyana ücret karşılığında (25 kuruş) verilmeye başlandı.
2019 yılının son gününde yayımlanan "Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik" ile de yönetmelik kapsamında bulunan diğer ürünler (lastik, akü, piller, madeni yağ, bitkisel yağ, ilaç, elektrik ve elektronik eşya, ambalaj-plastik, metal, kompozit, cam, ahşap) için de geri kazanım katılım payı uygulanacaktır. Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihi 01.01.2020 olarak belirlenmiştir.
1 Ocak 2020 tarihi itibariyle (depozitolu olanlar hariç) ambalajlı ürünler için üretici ve ithalatçılarından “geri kazanım katılım payı” alınmaya başlandı. Lastikler, aküler, piller, madeni ve bitkisel yağlar, elektrikli ve elektronik eşyalar, ilaç ile kâğıt, karton, plastik, cam içecek ambalajlarından adetlerine, ağırlıklarına ve uzunluklarına göre önemli miktarlarda geri kazanım katılım payı alınacak. Böylece alkollü, alkolsüz içeceklerin, yoğurt, süt kutularının yani birçok ambalaj için geri kazanım payı adı altında firmalar tarafından vergi dairelerine ödeme yapılacaktır.
Sorumlular Kim Olacak?
Yukarıdaki sayılan ürünlerden yurt içinde piyasaya arz edenler veya ithal edenler sorumlu olacaktır. Piyasaya arz sadece yurt içine sunma olarak tanımlanmakta olup ihracat kapsam dışında tutulmuştur.
Plastik poşet için ise sorumluluk satış noktalarındadır.
Geri Kazanım Katılım Payı Ödeme Yükümlülüğü Ne Zaman Başlayacak?
Bu yönetmelik kapsamında, poşetler hariç, belirtilen ürünler için geri kazanım katılım payı ödeme yükümlülüğü, yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren söz konusu ürünlerin yurt içinde piyasaya arz edilmesi ya da ithalatın gerçekleşmesi ile başlamaktadır.
Buna göre, ilk defa; Ocak 2020 dönemine ait Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi 24 Şubat 2020 tarihinde verilecektir.
Uygulamanın Esasları Nasıl Olacak?
1) Kapsama giren ürünler için tahsil edilecek “Geri Kazanım Katılım Payları” kanuna ekli listede yer almaktadır.
2) İhraç edilen ürünler için Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi ve Ödeme Yükümlülüğü bulunmamaktadır.
3) Geri Kazanım/Dönüşüm yolu ile elde edilmiş olsa bile kapsama giren ürünlerin piyasaya arz edilmesi Katılım Payı beyanını ve ödeme yükümlülüğünü değiştirmez.
4) İlgili ürünleri piyasaya sürenlere tedarik için üretim yapan üreticiler ile fason üretim yapan üreticilerin Geri Kazanım Katılım Payı yükümlülüğü bulunmamaktadır.
5) Kanuna ekli listede yer alan ambalaj ürünlerinin (cam şişe, plastik ambalaj vs.) üreticileri ürettikleri ambalaj malzemesini Piyasaya Sürenlere sattıkları ölçüde bu yönetmelik kapsamında beyan edecek ancak katılım payı ödemeyecektir.
6) İthalatçıların ithal ettikleri ürünler piyasaya sürülmüş sayıldığından ithal ettikleri ürünler için listedeki tarife üzerinden beyan ve ödeme yükümlülükleri bulunmaktadır.
7) Kanuna ekli listede yer alan ürünlerden bitkisel yağ ve madeni yağların ekli listede yer alan ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan edilir. Ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.
8) Bakanlığın belirlediği esaslara uygun depozito sistemi dışında uygulanan depozito sistemleri bu yönetmelikte öngörülen muafiyetlere, iade ve mahsuplaşmaya konu edilemez.
9) Beyan ve ödeme yükümlülüğü piyasaya süren ve ithalatçıya aittir bu yükümlülük satış noktalarına devredilemez.
Yönetmelikte belirlenen tanımlamalar baktığımızda en geniş kullanım alanının ambalajlarda olacağı anlaşılıyor. Yönetmeliğe göre, ambalaj; hammaddeden işlenmiş ürüne kadar, herhangi bir eşya veya malzemenin üreticiden kullanıcıya veya tüketiciye ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan ve bileşenleri dâhil tüm malzemeleri kapsamaktadır.
Poşet dışında, ürünleri ambalajlayıp piyasaya süren veya ithalatı yapan firmalar bu katılım paylarını müşterilerinden tahsil edeceklerdir. Yani mevcut ambalajlı ürünlerin belirlenmiş fiyatları dışında hangi cins ambalaj kullanımı söz konusu ise bu ambalaj grubunda adet veya ağırlık birimine göre belirlenmiş olan geri kazanım katılım payını düzenleyecekleri fatura ile yansıtmaları ve karşı taraftan tahsil etmeleri gerekmektedir. Aksi halde geri kazanım katılım payına ilişkin belirlenmiş ücret yükü tamamen ambalajlı ürünü üreten ve piyasaya süren şirketin üzerinde kalacaktır.
Ambalaj malzemesini kullanarak piyasaya ürün süren şirket tarafından bu katılım payları takip eden ayın 24. gününe kadar bağlı olduğu vergi dairesine ödenecektir. Daha sonraki aşamalarda herhangi bir beyan veya bildirim söz konusu değildir. Böylece ürün maliyetine dahil edilerek tüketiciye kadar geri kazanım katılım payı fiyatlara yansıtılmış olacaktır. Yani, sadece ilk aşamada katılım payının hesaplanıp alıcıdan tahsil edilip vergi dairesine ödenmesi ile yükümlülük yerine getirilmiş olacaktır.
Kurumlar Vergisi mükellefleri beyannameyi aylık, Gelir Vergisi Mükellefleri ise 3 er aylık şeklinde verecektir.
Geri kazanım katılım payı ek bir maliyet getirmekle birlikte, konu çevre olunca, bu maliyetlere katlanmak gerekiyor. Konuyla ilgili henüz açıklığa kavuşmamış kısımlarında yayımlanacak tebliğle ortadan kalkacağını düşünüyorum. Beyanname verme zamanına kadar da mükelleflerin mutlaka kendi altyapıları ile ilgili hazırlık yapmaları gerekmektedir.
