Vergi mükelleflerinin almaktan en fazla çekindikleri tebligatların başında ödeme emri tebligatı gelmektedir. Vergi dairesinin haciz işlemini başlatmadan önceki son safhası olduğundan dolayı, ödeme emri tebligatını alan mükellefin, yasal haklarının kayba uğramaması için neler yapacağını çok iyi bilmesi gerekir.
Ödeme emri, 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre vadesinde ödenmeyen kamu alacakları için düzenlenir.
Ödeme Emri Kimler Adına Düzenlenir;
Kamu borcunu vadesinde ödemeyenler adına vergi dairesince düzenlenen ödeme emri; borçlulara, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya bu borçlarla ilgili mal bildiriminde bulunmaları konusunda yapılan bir bildirimdir.
Ödeme emrinin düzenlenmesi ile vergi dairesi aynı zamanda kamu alacağının tahsili için cebri tahsilat işlemlerine de başlamış sayılır.
Asıl borçlulardan tahsilat yapılamaması veya tahsilat yapılamayacağının anlaşılması halinde; kanuni temsilci, limited şirket ortağı, yabancı şahıs veya kurumların temsilcileri gibi borçtan sorumlu olanlara da ödeme emri tebliğ edilerek borcun ödenmesi veya mal bildiriminde bulunması istenilir.
Kendisine Ödeme Emri Tebliğ Edilen Borçlu Ne Yapabilir?
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde aşağıdaki 3 yola başvurabilir:
• Borç tutarını ödeyebilir,
• Borcunu ödeyemeyecekse mal bildiriminde bulunabilir,
• Haklı olduğunu düşünüyorsa, ödeme emrine karşı dava açabilir.
Borçlu Borcunu Öderse;
Borçlu, borcunu 15 gün içinde öderse hiçbir sorun kalmaz. Ödeme emrinde yer alan amme alacağının, süresinde ödenmeyen kısım için vadenin bitim tarihinden ödendiği tarihe kadar hesap edilecek aylık % 2,5 gecikme zammı ile birlikte ödenmesi gerekir.
Borcunu Ödemeyen Borçlunun Mal Bildiriminde Bulunması;
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde borcunu ödeyemeyecekse, bu 15 günlük süre içerisinde mal bildiriminde bulunmak zorundadır.
Mal bildirimi; kamu borçlusunun, kamu alacağını karşılayacak miktarda, gerek kendi elindeki gerekse üçüncü şahıslar elindeki menkul ve gayrimenkul malları ile alacak ve haklarının nev’ini, mahiyetini ve miktarını veya malı olmadığını ve yaşayış tarzına göre geçim kaynakları ile buna nazaran borcunu ne şekilde ödeyebileceğini vergi dairesine yazılı veya sözlü olarak beyan etmesidir. Borçlunun haczedilebilecek malları olmadığını bildirmesi de, mal bildirimi hükmündedir.
Gerçeğe Aykırı Mal Bildiriminde Bulunanlara Ne İşlem Yapılır?
Mal bildirimini gerçeğe aykırı surette yapanlarla, yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Süresinde Mal Bildiriminde Bulunmayanlar Hakkında Ne Yapılır?
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, 15 günlük süre içinde borcunu ödemez ve mal bildiriminde de bulunmazsa mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya mahsus olmak ve üç ayı geçmemek üzere hapisle tazyik olunur.
Hapsen tazyik kararı, tahsil dairesinin talebi üzerine icra mahkemesi tarafından verilir ve Cumhuriyet Savcılığınca derhal infaz olunur. Borçlu mal bildiriminde bulunduğu anda hapsen tazyik kararı alınmış olsa dahi infaz edilemez ve borçlu hapsedilmişse derhal tahliye edilir.
Mal Bildirimine Konu Mallara Ne Yapılır?
Borçlunun, mal bildiriminde gösterdiği veya vergi dairesince tespit edilen malları ile borçluya ait olup da üçüncü şahıslarda bulunan mallardan borcuna yetecek miktarı vergi dairesince haciz olunur. Yapılan takibat sonunda borçlu borcunu rızaen ödemediği takdirde, vergi dairesince haciz olunan mallar satışa çıkarılarak kamu alacağı tahsil edilir.
Kamu Alacağının Tahsiline Engel Olanlar Hakkında Ne Yapılır?
Hakkında takip muamelelerine başlanan borçlu kısmen veya tamamen tahsile engel olmak veya tahsili zorlaştırmak maksadıyla mallarından bir kısmını veya tamamını:
• Mülkünden çıkararak, telef ederek yahut değerden düşürerek,
• Gizleyerek, kaçırarak muvazaa yolu ile başkasının uhdesine geçirerek veya aslı olmayan borçlar ikrar ederek, yahut alındılar vererek gerçeğe aykırı surette,
varlığını yok eder veya azaltır ve geri kalan mallar borcu karşılamaya yetmezse altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Borçlu, Ödeme Emrine Karşı Hangi Nedenlerle Dava Açabilir?
Borçlu;
• Böyle bir borcunun olmadığı,
• Borcunu kısmen ödediği,
• Borcun zamanaşımına uğradığı iddiasıyla ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilir.
Dava Açılması Borçlu Hakkındaki Takip İşlemlerini Durdurur mu?
Dava açan borçlu hakkında takip işlemleri, davayı gören mahkemece yürütmeyi durdurma kararı verilmediği sürece devam eder.
Dava Açan Borçlunun Tamamen veya Kısmen Haksız Çıkması Durumunda Ne Olur?
Açmış olduğu davada tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan, haksız çıkılan borç tutarı kadar olan kamu alacağı % 10 zamla tahsil edilir.
Vergi Mahkemesinde Açtığı Davayı Kaybeden Borçlu Ne Yapmalıdır?
Borçlu, borcun tamamına veya bir kısmına karşı vergi mahkemesinde açtığı davanın tamamen veya kısmen reddi halinde, ret kararının kendisine tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Bu 15 günlük süre içerisinde ödeme emrine konu borcun tamamen ödenmesi halinde, mal bildiriminde bulunma yükümlülüğü de ortadan kalkacaktır.
İlk derece mahkemesinde açtığı davayı kaybeden borçlunun, açtığı davaya konu tutarın 2019 yılı için 6.000 TL’yi aşması halinde üst yargıya başvurması mümkündür.
Ödeme emri tebliği, borçlular açısından mal bildiriminden, haciz ve hapse kadar çok önemli sonuçlar doğurmaktadır. Çünkü ödeme emrinin düzenlenmesi, kamu alacağının tahsili için cebri tahsilat işlemlerine başlandığını gösterir. Vergi mükelleflerinin ödeme emrini ciddiye almaları ve buna karşı haklarını ve yapabilecekleri işlemleri bilmeleri gerekir.
