Gün geçmiyor ki vergi mevzuatında yeni bir düzenleme yapılmasın. Bazen yapılan düzenlemeler vergi mükellefi olmayanları da kapsamaktadır. Tıpkı yazımızın konusu olan ve hiçbir vergi mükellefiyeti bulunmayıp kirada oturan sade vatandaşlarımızın yaptığı kira ödemelerinde uymaları gereken yasal düzenlemelerde olduğu gibi.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden hazırlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği ile iş yeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. 

Önceki düzenleme uyarınca; konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde, haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarında ise tutara bakılmaksızın kira geliri elde edenlerin, iş yerlerinde ise aylık kira bedelleri tutarına bakılmaksızın iş yerini kiraya verenler ile kiracıların, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin, banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerektiğine yönelik açıklamalara yer verilmişti. 

7524 sayılı Kanun ile Hazine ve Maliye Bakanlığına verilen yetkinin genişletilmesi neticesiyle 328 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ ile uygulamanın kapsamı genişletilmiştir.

Yeni düzenleme uyarınca;

Konut kiralarının tevsik edilmesinde uygulanmakta olan 500 TL tutarındaki sınır kaldırılmış, konut kiralamalarında da iş yeri kiralamalarında olduğu gibi tutara bakılmaksızın konutunu kiraya verenler ile kiracıların, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini, banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğu getirilmiştir.

Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı,

Konutlarda ve iş yerlerinde, konutunu ve iş yerini kiraya verenler ve bunları kiralayanların, kira tutarı ne olursa olsun kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerin tamamının bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından düzenlenen belgelerle kanıtlamaları zorunludur.

Kısa Süreli Konut Kiralamalarında Tevsik,

Günlük, haftalık veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarına ilişkin yapılan tahsilat ve ödemeler de bu zorunluluk kapsamına alınmıştır.

Hisseli Gayrimenkul Kiralamalarında Tevsik, 

Hisseli gayrimenkullerin kiralanmasında, kira bedelinin tamamının kiraya verenlerden birine bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla ödenmesi durumunda, belgelerle kanıtlama zorunluluğunun yerine getirildiği kabul edilmektedir.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamında Olmayan Tahsilat ve Ödemeler, 

Konut veya iş yerini kiraya verenler ve bunları kiralayanların, kira bedeline ilişkin;

• Mahkeme ve icra yoluyla,

• Ayni olarak,

yaptıkları tahsilat ve ödemeler belgeleme zorunluluğu kapsamında değildir.

Tevsik Edici Belgeler, 

Bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla; para yatırma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kartı gibi araçlar kullanılarak yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri düzenlendiğinden, bu belgeler tevsik edici belge kabul edilecektir. Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da aynı kapsamdadır.

Kişilerin kira ödemelerini; banka şubelerine giderek T.C. kimlik numarası, vergi kimlik numarası, ad soyad/unvan bilgileri ve “kira ödemesi” açıklamasıyla kiraya verenin hesabına yatırması durumunda da tevsik yükümlülüğü yerine getirilmiş sayılacaktır.

Ceza Uygulaması,

Kira tahsilat ve ödemelerinde tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda, Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesine göre özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır. 

Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayanların her birine, her bir işlem için anılan maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın %10’u (2/8/2024 öncesinde %5´i) oranında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355 inci Maddesine Göre 2024 Yılında Uygulanacak Asgari ve Azami Özel Usulsüzlük Cezası Tutarları

Mükellef Gruplarına Göre

2/8/2024 Tarihi İtibarıyla (7524 Sayılı Kanun)

2/8/2024 Öncesi (556 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğ)

Birinci Sınıf Tüccarlar İle Serbest Meslek Erbabı Hakkında

20.000 TL

11.800 TL

İkinci Sınıf Tüccarlar, Defter Tutan Çiftçiler İle Kazancı Basit Usulde Tespit Edilenler Hakkında

10.000 TL

5.800 TL

Yukarıda Yazılı Bulunanlar Dışında Kalanlar Hakkında

5.000 TL

3.000 TL

Bir Takvim Yılı İçinde Kesilecek Toplam Özel Usulsüzlük Cezası (Üst Sınır)

20.000.000 TL

8.700.000 TL

Tevsik zorunluluğuna uymayanlar için asgari ve azami miktarları belirtilmiş olan tutarlar ile ceza miktarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanır.

Tevsik zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların; durumu, ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde, ödemede bulunan adına özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.

Ceza Uygulanması Durumunda Mükellefin Hakları,

Tevsik yükümlülüğünün yerine getirilmemesi nedeni ile adına özel usulsüzlük cezası kesilen mükellefler veya vergi sorumluları, Vergi Usul Kanununda yer alan cezalarda indirim ve uzlaşma hükümlerinden yararlanabilir. 

Mükellef veya vergi sorumlusu, özel usulsüzlük cezalarının yarısını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse kesilen cezanın yarısı indirilir. 2024 yılı için 23.000 Türk lirasını aşmayan özel usulsüzlük cezaları için söz konusu indirim oranı yüzde yetmiş beş (%75) olarak uygulanacaktır. 

Uzlaşma, mükelleflerin yargı yoluna başvurmadan vergi idaresi ile anlaşmak amacıyla başvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur. Bu kapsamda, 1/1/2024 tarihinden itibaren 23.000 Türk lirasını aşan özel usulsüzlük cezaları için uzlaşma hükümlerinden yararlanılabilir. Uzlaşma talebinin, vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde yapılması gerekir.

Mükellef veya vergi sorumlusu cezalarda indirim ve uzlaşma talep dilekçelerini, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde bağlı bulundukları vergi dairesine yapabilecekleri gibi Dijital Vergi Dairesi üzerinden elektronik ortamda da yapabileceklerdir.